ADİL YARGILANMA HAKKI
Adil yargılanma hakkı Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde açık bir ifade ile düzenlenmiştir. Herkesin bu hakka sahip olduğu belirtilmiştir, temel insan hakları arasındadır ve hak arama özgürlüğü ile yakından ilişkilidir. Adil yargılanma hakkı ile aslında hukuk kuralları çerçevesinde sağlıklı bir yargı süreciyle yargılanma hedeflenmiştir. Adil yargılanmanın merkezini oluşturan bu hak ile herkes adil muhakeme hakkının sahibidir.
Adil yargılanma hakkı, hukuki uyuşmazlıklar bakımından da söz konusudur fakat uygulamada ceza yargılamasında daha önem arz ederek yer bulmaktadır.
Adil yargılanma hakkı oldukça geniş ve kapsamlı bir haktır, bir çok hakkı da kapsamaktadır.
Usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan uluslararası sözleşmeler, anayasamızca yasa hükmündedir. Yani bu sözleşmelerdeki hükümler, ilkeler, kurallar iç hukuk kuralı haline gelir. Aslında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde bulunan adil yargılanmaya dair hükümler, anayasamızın birden çok maddesinde de yer bulmakta olduğu gibi ceza kanunumuzda usul hukuku yasalarında da aynı ve yahut benzer olan hükümler yer almaktadır.
Sanığın savunmasını yapması ya da seçtiği avukat vasıtası ile savunmasını yapması bu hakkın kapsamındadır. Avukat ile temsil edilmek bakımından mali imkanlardan yoksun bulunan sanık için zorunlu müdafilik kanunlarımızda düzenlenmiştir.
Muhakemenin makul süre içinde bitirilmesi adil yargılanma hakkı kapsamında yer alan ve uygulamada en güncel olan konulardan biri olup, ülkemize ilişkin olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nden bu konuda kararlar çıkmıştır.
Avukat Bedriye İclal POYRAZ